Naar een NAE-Standpunt als input voor een nieuwe regering

Op onze website is te lezen waar NAE voor staat: “Het doel van de NAE is het bevorderen van een vitaal en effectief klimaat van verantwoordelijke, inclusieve en impactvolle op engineering gebaseerde innovatie, geworteld in een kennis- en talentbasis van wereldklasse op het gebied van technologische wetenschappen en mensgericht ontwerpen. NAE streeft er ook naar het geluid van de engineering gemeenschap beter te laten horen bij belangrijke besluitvormers.”

De Forum-, Advies-, en Spilfunctie van NAE en de inbedding in de internationale koepelorganisaties CAETS en EuroCase zijn onze belangrijkste instrumenten om hier vorm en inhoud aan te geven. Hierover meer elders in deze Nieuwsbrief. Bij Advies denken we vooral aan specifieke strategische innovatiethema’s, met als kernvraag hoe via op engineering gebaseerde innovatie tot een effectievere aanpak kan worden gekomen van maatschappelijke uitdagingen zoals gezondheid, klimaat, milieu, energietransitie, circulaire economie, landbouw en voedsel, drinkwater en waterbeheer.

NAE kan en wil echter ook meer generieke standpunten innemen en uitdragen, die niet direct het resultaat zijn van specifieke Forum, Advies, of Spil activiteiten, maar die betrekking hebben op het werkterrein van NAE als geheel.

Tijdens het diner na onze recente inauguratiebijeenkomst hebben we met een aantal fellows een initiatief genomen om te gaan werken aan een NAE standpunt met als doel om dat in te gaan brengen tijdens de formatie van de nieuwe regering. Dit is belangrijk, omdat het op basis van de partijprogramma’s te verwachten is dat het nieuwe kabinet nadrukkelijk een eigen stempel zal willen drukken op het kennis- en innovatiebeleid. Een aantal partijen heeft, vooral gedreven door bezorgdheid, inmiddels ook al een duidelijk geluid laten horen. Ik noem er twee.

UNL, de federatie van universiteiten van Nederland benadrukt vooral de waarde van wetenschap voor de generaties van morgen en de belangrijke rol die universiteiten voor Nederland spelen. UNL beveelt aan dat het volgende kabinet kiest voor:

1. Talent voor morgen opleiden met academisch onderwijs, sterk verweven met wetenschappelijk onderzoek
2. Een stabiele bekostiging passend bij differentiatie, profilering en gezamenlijke regie
3. Behoren tot de kopgroep van kennis- en innovatielanden door te investeren in het groeipad naar 3%.

De KNAW en de Jonge Academie hebben eveneens een manifest gepubliceerd als input voor de formatie, getiteld Wetenschap – sterker voor de maatschappij van de toekomst. Ook zei benadrukken vooral het belang van de wetenschap, met als aandachtspunten:

1. Adequate en structurele financiering over de volle breedte van de wetenschap
2. Internationale samenwerking en een open wetenschapssysteem
3. Beleid dat gebaseerd is op actuele wetenschappelijke inzichten
4. Een aantrekkelijke, stimulerende en veilige omgeving voor wetenschappers

Als NAE willen we een differentiërend geluid laten horen, in lijn met onze missie en positionering. We willen dan ook niet alleen pleiten voor behoud van wetenschappelijke excellentie, maar juist voor op engineering gebaseerde innovatie, gericht op oplossingen voor de grote maatschappelijke uitdagingen, en de instandhouding van ons verdienvermogen. We denken dat dit een geluid is waar het nieuwe kabinet echt wat mee zal kunnen bij het definiëren van nieuw beleid. Voordat ons NAE standpunt dienaangaande zal worden gepubliceerd zullen we onze leden de gelegenheid geven om op het document te reageren. Maar ik wil hier graag alvast delen wat de kern van ons betoog zal zijn, in de vorm van aanbevelingen aan de (nieuw te vormen) regering en de relevante ministeries:

1. Draag uit dat techniek en innovatie cruciaal zijn voor slimme en praktische oplossingen voor uitdagingen zoals de energietransitie, de verduurzaming van de landbouw en het op peil houden van de zorg in een vergrijzende en snel veranderende samenleving. En erken ook dat excellentie in techniek en innovatie essentieel zijn voor het in stand houden van ons verdienvermogen, en daarmee voor een welvarend Nederland.
2. Innovatieve oplossingen en nieuwe bedrijvigheid kunnen het beste tot stand komen in regionale ecosystemen, waarbij lokale bedrijven en kennisinstellingen samenwerken in onderzoek en innovatie. Denk aan het succes van regio’s zoals Brainport in Eindhoven, de biotechcluster rond Leiden, het gebied rond Wageningen voor voedsel, de chemie rond Rotterdam, etc. Daar werken kleine en grote bedrijven, kennisinstellingen en overheden, ziekenhuizen en burgers nauw samen, en vormen ze een motor voor de economie.
3. Vermijd echter de valkuil om Nederland als geïsoleerd eiland te beschouwen. De innovatieve en economische kracht van Nederland vereist nauwe samenwerking met andere landen in Europa en de rest van de wereld. Denk daarbij ook aan het belang van onze exportpositie. Kennis en vaardigheden waar Nederland in uitblinkt kunnen als voorbeeld voor de wereld gebruikt worden en daarmee bijdragen aan ons verdienvermogen. Omgekeerd brengt internationale samenwerking kennis en ervaring uit de wereld naar Nederland, zodat we ‘bij’ blijven en strategische keuzes kunnen maken.
4. Innovatie is intrinsiek multidisciplinair. Blijf daarom investeren in onderwijs en onderzoek, ondernemersdrift en innovatie, in de hele breedte van het kennisveld. In de technische- en ingenieurswetenschappen, maar ook in de sociale en gedragswetenschappen (zie ook AWTI-advies In dienst van de toekomst) en op elk niveau: MBO, HBO en universiteiten.
5. Blijf technisch geschoolde buitenlandse kenniswerkers en studenten aantrekken en zorg dat ze in Nederland willen blijven. Ons vermogen om buitenlands talent aan te trekken heeft een enorme positieve impact gehad op onze innovatieve kracht, zowel bij universiteiten als in bedrijven. Het is essentieel om aantrekkelijk te blijven voor de beste talenten wereldwijd.
6. Maak een goed onderbouwd meerjarig plan voor investeringen in publiek-private samenwerkingsverbanden die inspelen op nieuwe economische kansen en maatschappelijke uitdagingen voor Nederland in internationale context. Stimuleer daarbij ook de totstandkoming van een start-up ecosysteem van wereldklasse. Zo dragen investeringen in innovatie bij tot oplossingen voor transities en tot ons nationale verdienvermogen.

Ik wil jullie allen uitnodigen hier vast goed over na te denken. Het is van belang dat we dit straks gemeenschappelijk gaan uitdragen! Binnenkort ontvangen jullie de hele tekst, met de gelegenheid om te reageren. Reacties graag aan Annelies (annelies.ten.have@nae.nl).